: Federacja Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych Przemysłu Lekkiego z siedzibą w Łodzi.

Nowelizacja Ustawy o związkach zawodowych z dnia 05 lipca 2018 r. (tekst jednolity na dzień 01.01.2019)

1. Wstęp

Obok Konstytucji RP oraz Kodeksu pracy, kluczowa dla funkcjonowania związków zawodowych
jest dedykowana im ustawa. Ustawa z dnia 23 maja1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. 1991 Nr 55
poz. 234) – dalej: Ustawa, podlega systematyczny uaktualnieniom. Z kolejną nowelizacją mieliśmy do czynienia 25 lipca 2018 r., kiedy to prezydent RP Andrzej Duda podpisał wzmiankowaną ustawę, zmiany wprowadzone tą ustawą wejdą w

życie z dniem 01 stycznia 2019 r.

Projekt ustawy przygotowało Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

Nowelizacja ta jest konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2015 roku, który za niekonstytucyjne uznał ograniczenie prawa do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych wyłącznie osobom zatrudnionym na podstawie

umowy o pracę.

Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego złożyło Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych.

2. Rozszerzenie prawa zrzeszania w związki zawodowe

Głównym celem nowelizacji Ustawy jest właśnie rozszerzenie prawa koalicji związkowej na osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż klasyczny stosunek pracy. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przysługiwać
teraz będzie osobom wykonywującym pracę zarobkową. Osobą wykonująca pracę zarobkową jest pracownik w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy lub osoba świadcząca osobiście pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, niezatrudniająca do tej pracy innych osób,niezależnie od podstawy zatrudnienia. Tak więc za sprawą tej zmiany do związków
będą mogły przystąpić nie tylko osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, ale również samozatrudnione i pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych (np. zlecenia czy o dzieło), usługobiorcy, osoby zatrudnione na kontraktach menadżerskich, a także osoby, które nie wykonują pracy zarobkowej (wolontariusze, praktykanci), jeśli są związani z pracodawcą dłużej niż 6 miesięcy.
Z kolei uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługiwać będą organizacji zrzeszającej
co najmniej 10 członków, będących:
• pracownikami u pracodawcy objętego działaniem
tej organizacji lub
• innymi niż pracownicy osobami wykonującymi
pracę zarobkową, które świadczą pracę
przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy
objętego działaniem tej organizacji.

3. Nowe regulacje antydyskryminacyjne

Co ważne, do Ustawy wprowadzono również regulacje w zakresie zakazu dyskryminacji (wcześnie regulacje te znajdowały się jedynie w Konstytucji RP oraz Kodeksie pracy). Zmianę tego rodzaju należy uznać za zasadną, jako że od tego momentu przepisy w tej kwestii znajdować się będą w powszechnie obowiązującym akcie prawnym, który jest bezpośrednio zaadresowany do strony związkowej.
Nowe regulacje antydyskryminacyjne przewidują:
• wprowadzenie zakazu nierównego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej, którego skutkiem jest w szczególności:
1. odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy;
2. niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu
lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą;
3. pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe, chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami. Co ważne, ciężar dowodu w tej kwestii spoczywa

na pracodawcy.

4. Nowe zasady reprezentacji zakładowej organizacji związkowej

Aby przyznać organizacji status reprezentatywnej,konieczne jest spełnienie określonych wymagań, progów. Nowelizacja ustawy niesie za sobą zwiększenie dotychczas obowiązujących progów:
• zakładowa organizacja związkowa (art. 253 Ustawy) - zwiększono próg z 7 % do 8 % (w przypadku związku zawodowego, będącego jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponad zakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego) oraz z 10 % do 15 % dla innych organizacji
(dotyczy to osób wykonujących pracę zarobkową, zatrudnionych u pracodawcy);
• ponad zakładowa organizacja związkowa (art. 252 Ustawy) zwiększono granicę z 10 % do 15 % ogółu osób wykonujących pracę zarobkową objętych zakresem działania statutu danej organizacji, nie mniej jednak niż 10 tys. osób wykonujących pracę zarobkową.
Analiza powyższych zapisów prowadzi do konkluzji, iż zwiększenie progów reprezentatywności, w szczególności w zakresie
organizacji zakładowych, które nie są zrzeszone w 3 największych centralach związkowych (NSZZ Solidarność, OPZZ i FZZ) utrudni im działalność związkową. Utrata statusu reprezentatywności wiąże się bowiem z utratą wielu ważnych praw

przysługujących organizacjom reprezentatywnym i może spowodować zmniejszenie znaczenia ZOZ w zakładzie pracy.

5. Nowe zasady dotyczące informowania pracodawcy o liczbie członków ZOZ

Zgodnie z nowymi regulacjami Ustawy, informacja o liczbie członków związku będzie składna co pół roku, nie zaś - jak dotychczas - co kwartał. Zakładowa organizacja związkowa będzie zobligowana przedstawiać co 6 miesięcy, według
stanu na ostatni dzień danego półrocza - w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym półroczu - pracodawcy informację o liczbie członków tej organizacji. Warto nadmienić, że osoba wykonująca pracę zarobkową, należąca
do kilku organizacji związkowych, może być uwzględniona tylko jako członek jednej wskazanej przez nią organizacji związkowej. Organizacji, która nie złoży w terminie informacji półrocznej, nie będą przysługiwać żadne uprawnienia.
Co ważne, inna organizacja związkowa będzie mogła wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o udostępnienie ww. informacji do wglądu. Ponadto pisemne zastrzeżenie co do liczby członków ZOZ będzie mógł zgłosić zarówno pracodawca, jak i inna organizacja związkowa. Związek, co do liczebności którego złożono zastrzeżenie, będzie mógł wystąpić do sądu o potwierdzenie swojej liczebności. Niezłożenie wniosku w terminie skutkować będzie utratą uprawnień. Sąd pracy, właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy, winien wydać orzeczenie w ciągu 60 dni od daty wpłynięcia wniosku do sądu.

Zmiany w Ustawie o Związkach Zawodowych